Konwencja CMR to fundament międzynarodowego transportu drogowego towarów. Określa prawa i obowiązki przewoźników, nadawców i odbiorców, a także reguluje odpowiedzialność za przewożony ładunek. Jej znajomość jest niezbędna dla firm transportowych, spedytorów i przedsiębiorców działających w handlu zagranicznym. W artykule wyjaśniamy, czym jest Konwencja CMR, kiedy znajduje zastosowanie i jakie obowiązki nakłada na uczestników przewozu.
Co to jest Konwencja CMR?
Konwencja CMR, znana również jako Konwencja o Umowie Międzynarodowego Drogowego Transportu Towarów (Convention relative au contrat de transport international de marchandises par route – CMR) została podpisana w Genewie w 1956 roku. Jej celem było ujednolicenie zasad przewozu towarów pomiędzy państwami, tak aby ułatwić handel i ograniczyć spory między kontrahentami z różnych krajów. Jest to jeden z najważniejszych aktów prawa przewozowego.
Wymaga ona, aby kraj pochodzenia i docelowy towaru były stronami konwencji CMR. Polska przystąpiła do Konwencji w 1962 roku, a dziś jej postanowienia obowiązują w większości krajów europejskich oraz w wielu państwach Azji i Bliskiego Wschodu.
Konwencję CMR stosuje się do każdego odpłatnego przewozu drogowego towarów, gdy miejsce nadania i miejsce przeznaczenia znajdują się w dwóch różnych państwach, z których przynajmniej jedno jest stroną Konwencji. Nie ma znaczenia obywatelstwo przewoźnika ani to, gdzie zarejestrowano pojazd.
Informacje o zakresie działania, zasadach oraz praktycznych procedurach związanych ze stosowaniem Konwencji CMR zdobyć można na specjalistycznych szkoleniach CMR, kursach i warsztatach, które skierowane są do przewoźników oraz podmiotów współpracujących
Dalsza część artykułu pod listą szkoleń CMR i wydarzeń powiązanych
ADR 2023-2025. Transport drogowy towarów niebezpiecznych - najnowsze wymogi prawne i praktyka.
- już od 1 890 zł
- od 1 890 zł
Umowa przewozu i list przewozowy CMR
Zgodnie z Konwencją, podstawą przewozu jest umowa między nadawcą a przewoźnikiem. Umowa ta może mieć formę ustną lub pisemną, ale jej potwierdzeniem w praktyce jest list przewozowy CMR. List przewozowy stanowi kluczowy dokument dowodowy – potwierdza zawarcie umowy, warunki przewozu oraz odbiór towaru przez przewoźnika. Co musi zawierać list przewozowy CMR?
-
dane nadawcy, odbiorcy i przewoźnika,
-
opis towaru (rodzaj, ilość, opakowanie),
-
miejsca nadania i przeznaczenia,
-
instrukcje dotyczące transportu, np. temperatury czy zakazów przeładunku.
Choć podpisy stron nie stanowią warunku ważności umowy, są istotne przy dochodzeniu roszczeń. Coraz częściej stosowany jest także elektroniczny list przewozowy (e-CMR), który ma taką samą moc prawną jak dokument papierowy, a jego wdrożenie przyspiesza i automatyzuje procesy logistyczne.
List przewozowy CMR zawiera ważne informacje o transporcie, w tym miejsce i datę wysyłki, nazwę i adres firmy transportowej, rodzaj przesyłanych towarów, koszt transportu firmy transportowej, szacowaną datę dostawy firmy transportowej oraz listę wymaganych dokumentów. Konwencja CMR zawiera również oświadczenie, że transport podlega zasadom CMR, niezależnie od jakiejkolwiek sprzecznej klauzuli w umowie transportowej. Firma transportowa odpowiada za jakiekolwiek straty lub uszkodzenia wynikłe z braku wystarczających informacji w CMR.
Odpowiedzialność przewoźnika na gruncie Konwencji CMR
Jednym z najważniejszych elementów CMR jest określenie zasad odpowiedzialności przewoźnika za towar. Przewoźnik odpowiada za całkowite lub częściowe zaginięcie towaru, jego uszkodzenie lub opóźnienie w dostawie, które nastąpiło w czasie od przyjęcia przesyłki do przewozu aż do jej wydania odbiorcy.
Odpowiedzialność przewoźnika ma jednak charakter ograniczony – CMR ustala maksymalną kwotę odszkodowania na poziomie 8,33 jednostki SDR za każdy kilogram brakującej masy brutto towaru (SDR to międzynarodowa jednostka rozrachunkowa MFW).
Przewoźnik może zostać zwolniony z odpowiedzialności, jeśli udowodni, że szkoda wynikła z przyczyn niezależnych, takich jak siła wyższa, wady towaru lub błędne instrukcje nadawcy. W praktyce to właśnie ciężar dowodu spoczywa na przewoźniku, który musi wykazać, że szkoda powstała bez jego winy. Szkolenia transportowe pozwalają w praktyce poznać zadady dochodzenia roszczeń na kanwie konwencji.
Roszczenia i dochodzenie odszkodowań
W przypadku stwierdzenia szkody w towarze lub opóźnienia, odbiorca powinien niezwłocznie zgłosić reklamację przewoźnikowi. Konwencja CMR określa konkretne terminy:
-
widoczne uszkodzenia należy zgłosić przy odbiorze towaru,
-
szkody ukryte – w ciągu 7 dni,
-
opóźnienia – w ciągu 21 dni od dnia dostarczenia.
Roszczenia przedawniają się z reguły po jednym roku od daty dostarczenia przesyłki lub od dnia, w którym powinna była zostać dostarczona. W przypadkach rażącego niedbalstwa lub złego zamiaru przewoźnika termin ten wynosi trzy lata.
Konwencja określa również zasady właściwości sądów – powód może wnieść sprawę m.in. przed sąd miejsca zamieszkania pozwanego, miejsca przyjęcia towaru lub jego dostarczenia.
Konwencja CMR w praktyce branży transportowej
W codziennej praktyce branży TSL konwencja CMR jest dokumentem towarzyszącym niemal każdemu przewozowi międzynarodowemu. Mimo to, błędy w jego wypełnianiu wciąż są częste – dotyczą m.in. niepełnych danych nadawcy lub odbiorcy, braku podpisów czy nieprecyzyjnych opisów towaru.
Rosnące znaczenie ma również cyfryzacja transportu – e-CMR umożliwia elektroniczne podpisywanie i archiwizowanie dokumentów, redukując koszty i przyspieszając przepływ informacji. Wdrożenie e-CMR w Polsce i w wielu krajach UE stanowi krok w stronę pełnej cyfryzacji procesów logistycznych.
Podsumowanie
Konwencja CMR od blisko 70 lat stanowi podstawę prawno-logistyczną międzynarodowego transportu drogowego. Zapewnia jednolite zasady odpowiedzialności przewoźników i ochrony interesów nadawców oraz odbiorców, co sprzyja bezpieczeństwu i przejrzystości obrotu handlowego.
Dla przedsiębiorców działających w transporcie, spedycji czy handlu międzynarodowym znajomość postanowień Konwencji CMR jest nie tylko obowiązkiem, ale i realnym narzędziem ochrony interesów – zarówno w codziennej praktyce, jak i w przypadku sporów o odpowiedzialność za towar.
