Czy za szkolenie należy się dzień wolny?

Czy za szkolenie należy się dzień wolny?

„Panie kierowniku, skoro byłem na obowiązkowym szkoleniu w sobotę, czyli w mój dzień wolny, to czy przysługuje mi inny dzień wolny albo dodatkowe wynagrodzenie? Jak to wygląda?” — takie pytanie coraz częściej zadają pracownicy, których pracodawcy kierują na różnego rodzaju szkolenia zawodowe, kursy czy warsztaty.

Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna — wszystko zależy od kilku istotnych czynników: czy szkolenie odbywa się w czasie pracy, czy poza nim; czy jest obowiązkowe; oraz jak wygląda rozkład czasu pracy danego pracownika. Poniżej wyjaśniamy te kwestie krok po kroku, odwołując się do przepisów prawa pracy oraz stanowiska Państwowej Inspekcji Pracy (PIP).

Szkolenie w standardowym dniu pracy

Zgodnie z art. 128 §1 Kodeksu pracy, czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy, w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Państwowa Inspekcja Pracy w swoich interpretacjach wielokrotnie podkreślała, że uczestnictwo w obowiązkowym szkoleniu organizowanym przez pracodawcę (np. szkolenie BHP, specjalistyczne szkolenie branżowe) należy traktować jako czas pracy. Dotyczy to także sytuacji, gdy szkolenie odbywa się poza siedzibą firmy lub ma charakter wyjazdowy.

Jeżeli szkolenie jest organizowane z inicjatywy pracodawcy i pracownik nie ma możliwości jego odmowy, to czas jego trwania należy zaliczyć do czasu pracy – wyjaśnia PIP w jednej z oficjalnych interpretacji

Jeśli więc szkolenie odbywa się w normalnym dniu pracy, np. od poniedziałku do piątku, i mieści się w harmonogramie godzin pracy pracownika, nie budzi to większych wątpliwości. Czas spędzony na szkoleniu jest wtedy po prostu zaliczany do przepracowanych godzin. Pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tak, jakby wykonywał swoje zwykłe obowiązki, a za udział w takim szkoleniu nie należy się dzień wolny.

Szkolenie w dniu wolnym, np. w sobotę

Tutaj pojawia się kluczowa kwestia. Załóżmy, że pracownik pracuje od poniedziałku do piątku, a sobota jest jego dniem wolnym wynikającym z rozkładu czasu pracy. Jeśli pracodawca organizuje obowiązkowe szkolenie w sobotę, to zgodnie z art. 151 ust. 3 Kodeksu pracy:

• pracodawca ma obowiązek udzielenia innego dnia wolnego w zamian za ten dzień,

• jeżeli udzielenie dnia wolnego nie jest możliwe, to za ten dzień należy się dodatek jak za nadgodziny – czyli 100% dodatku do wynagrodzenia za każdą godzinę.

Czas uczestnictwa w szkoleniu odbywającym się w dniu wolnym od pracy dla danego pracownika należy zrekompensować czasem wolnym albo dodatkiem do wynagrodzenia, jak za pracę w nadgodzinach — wyjaśnia PIP.

WAŻNE: Jeżeli szkolenie odbywa się w sobotę, ale nie było obowiązkowe (np. dobrowolny webinar, warsztaty rozwojowe), wtedy nie musi być rekompensowane. Kluczowe jest to, czy szkolenie było zlecone lub wymagane przez pracodawcę. Jeśli tak i odbywało się w dzień wolny pracownika, należy mu się za to dzień wolny lub dodatek jak za nadgodziny, jeśli udzielenie dnia wolnego nie jest możliwe.

Szkolenie w dniu wolnym ustawowo – np. w niedzielę lub święto

Jeszcze bardziej rygorystyczne przepisy dotyczą sytuacji, gdy szkolenie odbywa się w dniu ustawowo wolnym od pracy (np. 1 maja, niedziela). Wtedy zgodnie z art. 151 ust. 11 Kodeksu pracy:

• pracownikowi przysługuje inny dzień wolny w ciągu 6 dni poprzedzających lub następujących po takim szkoleniu,

• jeśli nie da się udzielić dnia wolnego – obowiązuje dodatek 100% do wynagrodzenia.

W tym przypadku również kluczowe jest, czy szkolenie było obowiązkowe.

A co z delegacją na szkolenie?

Jeśli szkolenie wiąże się z podróżą służbową, sytuacja staje się bardziej złożona. Czas szkolenia sam w sobie wciąż może być traktowany jako czas pracy. Jednak czas dojazdu na miejsce szkolenia i z powrotem — zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego (np. wyrok z 23 czerwca 2005 r., sygn. akt II PK 265/04) — nie zawsze jest czasem pracy, chyba że pracownik w tym czasie wykonuje obowiązki (np. prowadzi auto służbowe).

Stanowisko PIP i orzeczenia sądów

Państwowa Inspekcja Pracy jednoznacznie wskazuje, że:

• szkolenia zlecane przez pracodawcę traktujemy jako czas pracy,

• pracownik nie może ponosić negatywnych konsekwencji z tytułu udziału w obowiązkowym szkoleniu w swoim dniu wolnym,

• wszelkie przypadki organizowania szkoleń „po godzinach” bez rekompensaty należy zgłaszać do PIP.

Sądy pracy również opowiadają się po stronie pracowników. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2005 r. (sygn. akt I PK 131/04) uznano, że „uczestnictwo pracownika w obowiązkowym szkoleniu organizowanym przez pracodawcę w czasie wolnym od pracy stanowi wykonywanie pracy, za którą należy się odpowiednie wynagrodzenie”.

Tabela: sprawdź, czy za szkolenie należy się dzień wolny?

Jeśli uważasz, że Twój czas poświęcony na szkolenie nie został odpowiednio zrekompensowany, masz prawo zwrócić się z pytaniem do działu kadr, zażądać dnia wolnego lub dodatku do wynagrodzenia, a w ostateczności zgłosić sprawę do Państwowej Inspekcji Pracy.