Zasady savoir-vivre – przy stole, w pracy, w biznesie

Definicja savoir-vivre

Savoir-vivre pochodzi z języka francuskiego i składa się z dwóch czasowników. Savoir, czyli wiedzieć oraz vivre, a więc żyć. Łącznie słowa te tworzą zwrot „znajomość życia” lub „sztuka życia”. Savoir-vivre określany jest potocznie również jako ogłada, dobre maniery, kultura osobista, wychowanie, bon-ton, konwenans towarzyski, etykieta, znajomość obowiązujących zwyczajów i obyczajów, form towarzyskich i reguł grzeczności funkcjonujących w danej grupie społecznej.

W codziennym życiu mówimy że savoir-vivre to zestaw zasad dobrego zachowania, w tym między innymi:

• zasad zachowania przy stole (nakrywanie i podawanie do stołu, sposoby jedzenia oraz picia),
• zasad zachowania w relacjach z drugą osobą (w tym regulujących relacje damsko-męskie),
• zasad prezentacji i ubioru stosownego do okazji (wygląd, prezencja, higiena, dress code),
• zasad zachowania w różnych sytuacjach towarzyskich (np. na przyjęciu, w restauracji, w teatrze i operze),
• zasad zachowania w pracy oraz w sytuacjach biznesowych,
• zasad zachowania w komunikacji, zarówno bezpośredniej, telefonicznej czy internetowej.

Tak szerokie oddziaływanie savoir-vivre sprawia, że często mówimy o savoir-vivre internetowym (tzw. netykieta), politycznym, towarzyskim czy też biznesowym. Warto również zdawać sobie sprawę, że zasady savoir-vivre są zmienne w czasie oraz różne w zależności od szerokości geograficznej i kultury. Coś co mieści się w kanonie dobrych zasad w Polsce, nie koniecznie musi takie być w innym kraju świata. Znajomość międzykulturowych zasad określana jest mianem cross-cultural savoir-vivre i pomaga odpowiednio zachować się i uniknąć popełnienia gafy w towarzystwie. Warto wreszcie zwrócić uwagę na poprawną pisownię terminu savoir-vivre, gdyż często przez osoby nieuważne jest on błędnie zapisywany jako "savuar vivre" lub "savior vivre". Rówież pisownia "savoir vivre", a więc bez myślnika nie uchodzi za w pełni poprawną.

Krótka historia savoir-vivre

Zwrot savoir-vivre pochodzi z języka francuskiego, jednakże zasady dobrego zachowania powstały znacznie wcześniej i w mniej lub bardziej sformalizowanej formie istnieją od czasu powstania pierwszych cywilizacji.

Okresem i miejscem, w którym zasady savoir-vivre i etykiety uległy silnemu upowszechnieniu jest starożytna Grecja, gdzie wykształcił się złożony system ceremoniałów, zasad społecznego postępowania, a wiele z nich doczekało się utrwalenia w literaturze i było przekazywanych w trakcie procesu wychowywania.

Średniowiecze to niestety okres znacznej zapaści savoir-vivre w Europie. Zasady dobrego wychowania były jednak silnie obecne w kulturze arabskiej, a także w Chinach.

W Europie zasady savoir-vivre wróciły do łask w renesansie i rozwijały się silnie w kolejnych wiekach, aby pozostać z nami do dzisiaj. Oczywiście reguły savoir-vivre ulegają stałym zmianom i dzisiaj nie są tak sztywne jak jeszcze kilkadziesiąt lat temu, zmianom ulega zarówno savoir-vivre w pracy, jak i przy stole.

Zasady savoir-vivre

Zanim omówimy zasady współczesnego savoir-vivre warto przypomnieć, że nadrzędną i najważniejszą zasadą etykiety i dobrego wychowania, czy to w życiu prywatnym, polityce czy biznesie jest szacunek. Szacunek dla innych osób powinniśmy zachowywać bez względu na różnice w poglądach, wyglądzie, religii, pochodzeniu, orientacji seksualnej, wykształceniu czy statusie społecznym. Powinniśmy traktować każdą osobę w taki sposób jak sami chcielibyśmy być traktowani.

Zasady savoir-vivre przy stole

O zasadach zachowania przy stole napisano wiele książek. Są one niezwykle obszerne i różnią się w zależności od okazji. Inne zasady obowiązują przy stole rodzinnym, a inne w trakcie oficjalnej kolacji. Zasady savoir-vivre przy stole określają między innymi ułożenie sztućców, nakrycie stołu, serwowanie potraw i napojów czy też reguły usadzania przy stole oraz zachowania w trakcie posiłków. W naszym artykule wspomnimy więc jedynie wybrane i najważniejsze zasady savoir-vivre przy stole, które są jednocześnie bardzo uniwersalne i pozwalają poprawnie zachować się w większości sytuacji związanych ze spożywaniem posiłków:

• przy stole siedzimy prosto, z plecami opartymi o krzesło, nie powinniśmy zakładać nogi na nogę,
• na stole trzymamy tylko dłonie, nie opieramy łokci o brzeg stołu,
• przed posiłkiem na kolanach powinniśmy położyć serwetkę, a po posiłku złożyć ją i odłożyć po prawej stronie talerza,
• na sztućce nabieramy małe porcje pożywienia i kierujemy je wprost do ust, nie pijemy łapczywie i szybko,
• w trakcie posiłku nie powinniśmy nadmiernie rozmawiać, a jeśli już to ściszonym głosem oraz absolutnie nie w chwilach, gdy jeszcze przeżuwamy, na rozmówców warto wybierać osoby siedzące w bezpośrednim sąsiedztwie,
• nie powinniśmy również odchodzić od stołu w trakcie posiłku, a sygnał zakończenia posiłku zawsze daje gospodarz czy też zapraszający,
• spożywając alkohol dbamy o umiar, kieliszki do wina trzymamy za nóżkę (zwłaszcza w przypadku szampana i białego wina), a w trakcie jego nalewania nie podnosimy do góry lecz pozostawiamy na stole.

Zasady savoir-vivre w ubiorze

Najważniejszą zasadą dobrego ubioru jest schludność oraz dopasowanie go do okoliczności. Inaczej ubierzemy się do pracy, a inaczej idąc na przyjęcie okolicznościowe czy do opery. Kilka podstawowych zasad savoir-vivre dotyczących ubioru:

• nasz ubiór bezwzględnie powinien być schludny, czysty, pozbawiony jakichkolwiek zapachów, a także mankamentów takich jak rozdarcia, urwane guziki itp.
• w miejscach kultu religijnego oraz w okazjach oficjalnych unikać należy strojów odkrywających ciało, w tym wszelkiego typu krótkich spodni itp.
• strój powinien być dostosowany do pory dnia, jedną z powszechnie stosowanych zasad jest wybieranie ciemnych, stonowanych kolorów na okazje wieczorowe,
• dopuszczalny sposób ubioru ulega znacznym zmiano w ostatnich latach, jeśli mamy wątpliwości jak się ubrać możemy skorzystać z uniwersalnych zasad, które mówią że w przypadku kobiet i oficjalnych sytuacji obowiązującym strojem jest biała koszula, marynarka, spódniczka kończąca się w okolicy kolana, buty z zakrytymi malcami, a także unikanie krzykliwego makijażu, dużych dekoltów, nadmiernej biżuterii, tipsów oraz przesadnie licznych dodatków; w przypadku panów obowiązującym strojem jest koszula z długim rękawem, krawat, marynarka i spodnie o dopasowanym kroju i w tym samym kolorze, pantofle i długie skarpety oraz koniecznie pasek do spodni.

Zasady savoir-vivre w trakcie okazji towarzyskich i oficjalnych

Organizując bądź uczestnicząc w oficjalnych spotkaniach powinniśmy zwrócić uwagę na kilka zasad:

• zaproszenia powinniśmy kierować na minimum 2 tygodnie przed planowaną datą spotkania, zdradzając również z jakiej okazji organizujemy spotkanie oraz na którą godzinę zapraszamy,
• gości powinien witać gospodarz, wskazując miejsce na pozostawienie okrycia,
• o ewentualnym oprowadzeniu po mieszkaniu czy miejscu spotkania decyduje gospodarz,
• jako gość warto podziękować za zaproszenie, niedopuszczalne jest krytykowanie wystroju czy sposobu organizacji spotkania,
• w trakcie rozmowy powinniśmy utrzymywać kontakt wzrokowy, warto unikać zbędnej i nadmiernej gestykulacji oraz mimiki twarzy, a uznanie wyrażać na przykład uśmiechem,
• całowanie kobiet w rękę aktualnie nie mieści się w kanonie dobrego wychowania i w wielu krajach odczytywane jest jako naruszenie przestrzeni osobistej,
• w trakcie oficjalnych wizyt w restauracji stroną płacącą powinien być zapraszający bez względu na płeć.

Zasady savoir-vivre podczas powitania i przedstawiania

Zasady dobrego wychowania mają szczególne znaczenie w trakcie spotykania i poznawania nowych osób, jak też w trakcie powitania. Oto 10 zasad savoir-vivre obowiązujących w trakcie powitania i przedstawiania:

• jako pierwsza dłoń mężczyźnie podaje kobieta, która może też wybrać inny sposób powitania, na przykład skinieniem głowy,
• w przypadku osób różniących się wiekiem pierwsza dłoń wyciąga osoba starsza,
• w trakcie spotkań biznesowych osoba na wyższym stanowisku pierwsza podaje dłoń,
• w trakcie spotkań oficjalnych, takich jak spotkanie rekrutacyjne, gospodarz podaje pierwszy dłoń oraz przepuszcza gościa w drzwiach,
• w trakcie przedstawiania dwóch osób mężczyznę przedstawiamy kobiecie,
• w trakcie przedstawiania osób w trakcie spotkania biznesowego osobę stojącą niżej w hierarchii biznesowej przedstawiamy osobie stojącej wyżej,
• w trakcie przedstwiania osób w okolicznościach prywatnych osobie młodszej przedstawiamy osobę starszą,
• niezwykle ważne jest utrzymywanie kontaktu wzrokowego w trakcie powitania i przedstawiania,
• uścisk dłoni powinien być zdecydowany i nie za długi,
• pocałunek w policzek dopuszczalny jest tylko w przypadku osób dobrze znających się i przede wszystkim w sytuacjach prywatnych.

Zasady savoir-vivre w komunikacji telefonicznej, mailowej

Zasady dobrego wychowania obowiązują również w trakcie dzwonienia i w rozmowie telefoniczne, a nawet w korespondencji, w tym korespondencji mailowej. Oto kilka z najważniejszych zasad w komunikacji interpersonalnej:

• dzwonienie w późnych godzinach wieczornych oraz wcześnie rano uznawane jest za nietakt,
• osoba dzwoniąca obowiązkowo na początku powinna się przedstawić i powiedzieć w jakiej sprawie dzwoni,
• w przypadku zerwania połączenia oddzwania osoba pierwotnie inicjująca połączenie,
• również w korespondencji mailowej powinniśmy zacząć od przywitania się, a następnie krótkiego i rzeczowego wyjaśnienia powodów korespondencji,
• wiadomość zawsze powinniśmy kończyć zwrotem grzecznościowym dostosowanym do poziomu zażyłości oraz stopką zawierającą nasze dane oraz informacje kontaktowe,
• często stosowana obecnie forma "witam" na początku maila nie uchodzi za zgodną z etykieta, dlatego lepiej napisać "Szanowny Panie, Szanowna Pani lub Szanowni Państwo",
• w mailach skierowanych do osób o wyższym poziomie zażyłości możemy stosować powitania takie jak "dzień dobry", "cześć" i "pozdrawiam" na końcu e-maila.

Savoir-vivre i etykieta w biznesie – szkolenia, kursy, warsztaty

Zasady savoir-vivre obowiązują również w życiu zawodowym, w pracy oraz w biznesie. Ich znajomość pomaga w uzyskaniu zatrudnienia, zbudowaniu pozycji zawodowej oraz awansie, a także w pozyskiwaniu kontrahentów, budowaniu trwałych relacji z klientami i współpracownikami. Zasady etykiety i savoir-vivre w biznesie zależne są również od kraju, w którym prowadzimy działalność. Z tego powodu niezwykle popularne są liczne szkolenia, kursy i praktyczne warsztaty z etykiety i savoir-vivre, które pozwalają zapoznać się z zasadami savoir-vivre obowiązującymi w kraju, w krajach europejskich, a także odległych kulturowo miejscach na świecie (np. w kulturze chińskiej, japońskiej, amerykańskiej czy arabskiej), gdzie polskie przedsiębiorstwa prowadzą działalność.

Listę szkoleń, kursów i warsztatów z savoir-vivre i etykiety w biznesie znaleźć można w naszej bazie szkoleń, gdzie zgromadziliśmy oferty szkoleń od kilkudziesięciu firm szkoleniowych specjalizujących się w tematyce etykiety i savoir-vivre w biznesie.

Jakie są zasady savoir-vivre w biznesie? Najważniejsze to między innymi:

• w trakcie powitań, przedstawiania się oraz w przypadku przepuszczania w drzwiach o kolejności decyduje hierarchia, im ktoś w niej wyżej, tym wyższa pozycja w zakresie pierwszeństwa, bez względu na płeć osób spotykających się,
• w trakcie spotkań w siedzibie klienta jednak, pierwszeństwo należne jest klientowi jako gospodarzowi,
• w trakcie rozmowy rekrutacyjnej to rekruter przepuszcza kandydata w drzwiach bez względu na płeć,
• we wszelkiej korespondencji biznesowej obowiązuje zasada przedstawiania się nie tylko z imienia i nazwiska, ale również stanowiskiem,
• w trakcie spotkań biznesowych niezwykle ważne jest umożliwienie wypowiedzenia się i nie przerywanie w trakcie, nie powinniśmy również używać zwrotów takich jak "nie zgadzam się", "jesteś w błędzie" i tym podobnych, zastępując je zwrotami takimi jak "rozumiem, pozwolę sobie zwrócić uwagę na…", które pomagają zaprezentować odmienne opinie,
• w oficjalnych spotkaniach starajmy się zachować odpowiedni „dress code”, adekwatny do standardów w danej branży czy środowisku zawodowym,
• w codziennej pracy zawodowej niezwykle ważne jest zachowanie porządku w miejscu pracy, a także dotrzymywanie obietnic oraz informowanie od odstępstwach od ustaleń zanim one zaistnieją,
• w rozmowie powinniśmy trzymać nerwy na wodzy, niedopuszczalne jest podnoszenie głosu czy używanie zwrotów, które mogą zostać odebrane jako brak szacunku,
• uwagę zwrócić warto na swoje przyzwyczajenia i upodobania (np. zbyt głośnie rozmowy, upodobanie do potraw o intensywnym zapachu spożywanych w firmowej kuchni), tak aby nie kolidowały one z komfortem współpracowników.

Dlaczego warto przestrzegać zasad savoir vivre?

Dobre wychowanie w życiu codziennym może nam wiele dać i ułatwić nawiązywanie pozytywnych relacji międzyludzkich. Od zachowania reguł savoir vivre często zależy czy ludzie wokół nas będą traktować nas z powagą, przyjaznym nastawieniem i otwartością. Dobrym wychowaniem, okazywaniem szacunku oraz nienagannymi manierami możemy zaskarbić sobie sympatię i szacunek, które powinny być niezależne od naszego statusu społecznego czy zawodowego.

Wiedza jak się zachować powoduje, że czujemy się spokojniejsi i pewniejsi siebie, łatwiej czerpiemy satysfakcję z wydarzeń towarzyskich zdarzających w naszym życiu oraz możemy je wykorzystać do prezentacji własnej osoby i nawiązania cennych relacji. Osoby znające zasady savoir-vivre i umiejące je stosować w codziennym życiu są lepiej odbierane w środowisku i łatwiej im się żyje.