Stres w pracy - na czym polega zarządzanie stresem w miejscu pracy?

Skąd bierze się stres – źródła stresu w pracy

Mianem stresu określa się reakcję organizmu w odpowiedzi na wydarzenia (tzw. stresory), które zakłócają jego równowagę, obciążają lub przekraczają zdolność do skutecznego poradzenia sobie. W pracy nietrudno o tego typu sytuacje. Do najczęściej występujących w środowisku służbowym stresorów należą:

• przeciążenie – obowiązki, które przekraczają możliwości pracownika lub ich zbyt duża ilość, konieczność zostawania po godzinach itp.,
• konflikty w zespole oraz między współpracownikami,
• brak jasności co do wykonywanych zadań i celów, a także odpowiedzialności, sprzeczność poleceń,
• monotonia, praca poniżej możliwości,
• utrudniony kontakt ze zwierzchnikami i współpracownikami,
• brak konstruktywnej informacji zwrotnej i oceny pracy,
• brak systemu motywacyjnego,
• niekomfortowe warunki pracy (np. hałas),
• mobbing i wykluczanie z zespołu,
• praca w izolacji.

Badania wskazują, że zdecydowana większość Polaków doświadcza stresu w pracy, a wiele czynników nasila się w związku z pandemią. Objawy utrudniają zaś efektywne i skuteczne realizowanie obowiązków, a mogą również powodować problemy ze zdrowiem. Jak nie dać się stresowi lub sprawić, by mógł działać na Twoją korzyść?

Zarządzanie stresem – co to takiego?

Zarządzanie stresem w miejscu pracy dąży przede wszystkim do minimalizowania jego negatywnych skutków. Najczęściej następuje to na skutek prewencji, czyli zapobiegania. Pierwszym krokiem jest zidentyfikowanie stresorów, które mogą negatywnie oddziaływać na pracowników, a następnie oszacowanie skali i charakteru stresu. Następnie można przejść do wdrażania działań zapobiegawczych. Mogą to być np.:

• modyfikacja struktury organizacyjnej firmy – w taki sposób, by stała się bardziej przejrzysta, pracownicy wiedzieli kto za co odpowiada, jak przebiegają procesy w firmie oraz do kogo mogą zwrócić się z prośbą o wsparcie w danym temacie;
• precyzyjne wyjaśnienie każdemu pracownikowi specyfiki jego stanowiska, obowiązków, celów i odpowiedzialności, wyznaczanie celów SMART, które powinny być ambitne, ale realistyczne do realizacji;
• odpowiednia rekrutacja i selekcja pracowników – aby umiejętności pracownika były dopasowane do obowiązków na danym stanowisku, co stwarza możliwości poczucia się pewnie przez pracowników oraz eliminuje stres związany z koniecznością poszerzania kompetencji w zbyt krótkim czasie;
• wspieranie indywidualnej odporności pracowników na stres – np. poprzez aktywność sportową, ćwiczenia relaksacyjne lub szkolenia z zarządzania stresem, dbanie o regularne korzystanie z urlopów oraz nie obciążanie pracowników nadgodzinami i okresowymi sytuacjami przesadnego nagromadzenia zadań w ograniczonym okresie czasu;
• dopracowanie systemów komunikacji, również komunikacji wewnętrznej – aby była łatwiejsza i bardziej precyzyjna; badania wskazują że niepewność co do oczekiwań, jak też co do kierunku rozwoju przedsiębiorstwa, jego sytuacji i celów są jednymi z głównych źródeł niepewności i stresu w firmach;
• dbanie o otoczenie społeczne – przede wszystkim integrację zespołu, która pomaga zwiększyć efektywność i satysfakcję, ale również stwarza możliwości pokazania pracownikom, że ich praca i współpraca ma znaczenie nie tylko dla wyników firmy, ale również otoczenia, w którym działa;
• dbałość o wysoką jakość przekazywanej informacji zwrotnej, aby feedback od przełożonych i współpracowników nie był źródłem stresu, ale metodą na przekazanie konstruktywnych uwag i opracowywania planów zmian.

Rola szkoleń w eliminacji stresu w miejscu pracy

Wiele rozwiązań dążących do minimalizowania negatywnych skutków stresu można, a nawet warto wdrożyć podczas pracy zdalnej. Należy pamiętać, że szkolenia z zarządzania stresem odbywają się obecnie online, a zatem nic nie stoi na przeszkodzie, by Twój zespół zdobył wiedzę oraz umiejętności prowadzące do zmniejszania napięcia przy jednoczesnym zwiększaniu produktywności oraz zadowolenia z pracy. Oczywiście szkolenia z zarządzania stresem są tylko jedną z wielu metod szkoleniowych mogących poprawić atmosferę w miejscu pracy i sprzyjać tworzeniu środowiska pracy z ograniczoną liczbą czynników stresogennych. Niezwykle ważne są w tym obszarze szkolenia menedżerskie, ponieważ to kierownicy zespołów, działów i departamentów mają przemożny wpływ na środowisko pracy. Jakie szkolenia menedżerskie warto rozważyć?

• Budowanie i zarządzanie zespołami – menedżer chcący stworzyć przyjazne środowisko pracy powinien umieć zarówno dobierać członków zespołu w sposób pozwalający zapewnić różnorodność charakterów, doświadczeń i umiejętności, jak też zintegrować zespół w dążeniu do wspólnego celu. Niezbędne jest w tym względzie kierowanie się celami zespołowymi, nie indywidualnymi, rozumienie swojej roli w zespole i zadań, a także utrzymywanie pozytywnych relacji z innymi członkami zespołu.
• Komunikacja interpersonalna – sprawna komunikacja interpersonalna pozbawiona oceniania dobry-zły, ukierunkowana na porozumienie i głębokie zrozumienie pozwala budować pozytywną atmosferę oraz unikać konfliktów i nieporozumień. Dobra komunikacja interpersonalne to również lepsze rozumienie zadań zlecanych pracownikom, co pozwala im osiągać wyższe wyniki i uniknąć stresu związanego z negatywną oceną wykonywanych zadań. Szkolenia z komunikacji interpersonalnej, w tym z metodyki NVC („Porozumienie bez Przemocy) mogą znacząco zminimalizować stresogenność miejsca pracy.
• Wyznaczanie celów i systemy oceny pracowniczej. Systemy zarządzania przez cele często postrzegane są jako źródło znacznego stresu dla pracowników, którzy obawiają się ich realizacji. Sam system ocen nie musi być jednak źródłem stresu o ile cele wyznaczane są zgodnie z nowoczesnymi podejściami (SMART czy OKR), pracownicy są zaangażowani w ich ustalenie dla samych siebie, a pracodawca monitoruje realizację celów, aby zapewnić wsparcie pracownika w ich osiąganiu. System ocen wbrew swojej nazwie nigdy nie powinien służyć jedynie ocenie – jego sens jest znacznie szerszy – wspiera komunikację oczekiwań, może stanowić punkt wyjścia do poznania opinii pracowników na temat priorytetów w danym obszarze, a poprzez monitoring realizacji i zapewnienie wsparcia w realizacji celów może być metodą rozwoju umiejętności pracowników.

Wdrażanie zmian warto zacząć od badania, które wskaże jakie są źródła stresu w miejscu pracy – czy wynika on z nadmiaru zadań, niejasnych oczekiwań i niedostatecznego poziomu komunikacji, a może przyczyny tkwią w relacjach międzyludzkich. Należy zdawać sobie sprawę, że odpowiedź dla każdego zespołu i komórki organizacyjnej w firmie może być inna.