Prawo autorskie w muzeum

Prawo autorskie - wprowadzenie: źródła prawa (ustawa prawo autorskie, regulacje specyficzne dla muzeów i instytucji wystawienniczych); zakres obowiązywania ustawy prawo autorskie (np. umowy z zagranicznymi muzeami, artystami); prawo autorskie a materiały w Internecie (np. możliwość wykorzystania materiałów z zagranicznych stron muzeów w ramach dozwolonego użytku).

Podstawowe pojęcia – utwór: przesłanki powstania ochrony prawa autorskiego; utwór plastyczny a jego egzemplarz (np. reprodukcje i odtworzenia dzieł sztuki na potrzeby wystawy); problematyka ochrona utworów sztuki współczesnej i nowoczesnej (np. spór w zakresie ochrony prawnej sztuki współczesnej - land art, video art, ready-made, sztuka abstrakcyjna); problematyka własności egzemplarzy dzieł sztuki (np. własność dzieła wykonanego z materiałów będących własnością muzeów lub sponsora).

Podstawowe pojęcia – twórca: ochrona praw autorskich a okoliczności dotyczące twórcy (np. sztuka generowana przy użyciu komputera; sztuka tworzona przez zwierzęta; sztuka tworzona przez osoby bez pełnej zdolności do czynności prawnych); osoba twórcy w przypadku rekonstrukcji lub odtworzeń dzieł sztuki (np. relacje pomiędzy artystą, jako zlecającym a technicznym wykonawcą projektu); rodzaje umów zawieranych z artystami i wykonawcami (np. umowa o dzieło, umowa o dzieło przeniesieniem praw autorskich majątkowych lub licencją, umowa zlecenia); fotografie dzieł sztuki (kwestia powstania ochrony prawa autorskiego; fotografowanie obiektów objętych ochroną prawa autorskiego lub objętych domeną publiczną); dzieła osierocone (wykorzystanie obiektów, których twórca nie jest znany np. darowizny do muzeów, archiwa).

Autorskie prawa osobiste: istota praw autorskich osobistych (więź twórcy z dziełem sztuki, prawo do autorstwa, prawo do decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności, prawo do nadzoru autorskiego); autorskie prawa osobiste w kontekście wystawiennictwa sztuki (np. nieprawidłowa ekspozycja; nierzetelne prezentowanie na wystawie; niewłaściwy podpis); prawa autorskie osobiste a niektóre przejawy sztuki (np. wykorzystanie elementów dzieł innych twórców – kolaż, film found footage), kwestia regulowania autorskich praw osobistych w umowie; zasady oznaczania autorstwa; prawa autorskie pracowników muzeów (utwory pracownicze; koncepcje wystaw; materiały związane z wystawami).

Autorskie prawa majątkowe: istota autorskich praw majątkowych; wygaśnięcie autorskich praw majątkowych (reprodukcje dzieł sztuki); dziedziczenie autorskich praw majątkowych; autorskie prawa majątkowe a własność dzieła sztuki (nabywanie dzieł na aukcjach i od kolekcjonerów; możliwość wystawienia dzieła sztuki, co do którego muzeum dysponuje jedynie prawem własności; darowizny na rzecz muzeów).

Problematyka działalności wystawienniczej: wystawa jako przedmiot ochrony prawa autorskiego (problematyka praw autorskich do utworów tworzonych na potrzeby konkretnej wystawy, „pomysł” na wystawę, scenariusze wystaw, projekty wystaw, teksty związane z publikacjami, teksty promocyjne - utwory pracownicze a umowy cywilnoprawne), wystawiennictwo a autorskie prawa osobiste twórców (oznaczenie obiektów, opisy obiektów, niewłaściwa ekspozycja).

Digitalizacja muzealiów i utworów chronionych prawem autorskim: pojęcie digitalizacji; podstawy prawne wykonania i korzystania ze zdigitalizowanych wizerunków muzealiów; digitalizacja jako odrębne pole eksploatacji; digitalizacja a ryzyko naruszenia autorskich praw majątkowych i osobistych; roszczenia i zakres odpowiedzialności.

Dozwolony użytek publiczny: pojęcie dozwolonego użytku; prawo cytatu, utwory na stałe wystawione w przestrzeni publicznej; prawo właściciela egzemplarza do ekspozycji; reklama i promocja wystawy, ustawa o muzeach w kontekście samodzielnej przesłanki do udostępniania zdigitalizowanych wizerunków muzealiów.