Czas pracy, bez względu na branżę prowadzonego biznesu, podlega ścisłym regulacjom prawnym. Jednak są one szczególnie restrykcyjne i drobiazgowe dla firm działających w sektorze TSL. Czas pracy kierowców wymaga precyzyjnej rejestracji, a za działania niezgodne z przepisami przewoźnikowi grożą poważne konsekwencje finansowe. Jaki jest aktualny stan prawny w tej sprawie i kluczowe zasady? Oto najważniejsze informacje.
Rozliczanie czasu pracy kierowców – regulacje prawne
Kwestie związane z czasem pracy kierowców w Polsce są regulowane przez polskie i unijne prawo przewozowe. Co istotne, zasady te dotyczą zarówno ewidencjonowania i rozliczania czasu pracy osób realizujących zadania przewozowe w ramach umowy o pracę jak i innych form rozliczania – np. jako podwykonawca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą.
Kluczowe akty normatywne, z których zapisami należy się zapoznać w kontekście rozliczania czasu pracy kierowców, to:
- Ustawa z dn. 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz. U. Nr 92, poz. 879
- Rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r., w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające Rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85,
- Rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 z dnia 20 grudnia 1985 r., w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym (jedynie w zakresie nie zmienionym przez Rozporządzenie 561),
- Akt prawa międzynarodowego - Umowa Europejska, dotycząca pracy załóg pojazdów wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe (AETR) sporządzona w Genewie dnia 1 lipca 1970 r., a ratyfikowana przez Polskę dnia 30 sierpnia 1999 r. (Dz. U. z 1999 r. Nr 94, poz. 1087;).
- Kodeks pracy - na mocy art. 4 u.c.p.k., w zakresie nieuregulowanym tą ustawą, (Dz U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.).
Czas pracy kierowców - definicja
Wskazane powyżej regulacje prawne wyraźnie definiują, czym jest czas pracy kierowców. Warto wiedzieć, że jej zakres nie zamyka się wyłącznie w czasie, jaki pracownik spędza, prowadząc pojazd. Pozostałe czynności, które ustawodawca wlicza do okresu wykonywania przez niego obowiązków, to:
- załadunek i rozładunek towarów oraz nadzorowanie tych czynności,
- nadzór nad osobami wsiadającymi i wysiadającymi oraz pomaganie im przy tych czynnościach,
- czynności spedycyjne,
- codzienna obsługa pojazdu i przyczepy, w tym jego utrzymanie w czystości,
- wykonywanie zadań związanych z zabezpieczeniem pojazdu, ładunku oraz przewożonych pasażerów,
- formalności administracyjne,
- pozostawanie w gotowości w okresie oczekiwania na załadunek / rozładunek, których czas wykonania nie jest znany kierowcy przed rozpoczęciem pracy.
W czas pracy nie wlicza się natomiast:
- tzw. dyżurów – a więc czasu pozostawania „do dyspozycji”, o ile kierowca nie wykonał w tym czasie żadnej pracy,
- nieusprawiedliwionych postojów, których kierowca dokonał dla załatwienia własnych spraw,
- dobowego nieprzerwanego odpoczynku (musi wynieść min. 11 godzin),
- przerw w pracy, które wynikają z przerywanego czasu pracy (może trwać nie dłużej niż 6 godzin, gdy dobowy czas pracy kierowcy nie przekracza 7 godzin).
Należy również pamiętać, że do codziennej pracy kierowców zastosowanie mają również odpowiednie przepisy prawa pracy, w tym dotyczące wymiaru urlopu itp.
Ile może maksymalnie wynosić czas pracy kierowców?
Obowiązuje nadrzędna zasada wynikająca z kodeksu pracy, mówiąca o tym, że średni czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin w cyklu tygodniowym. Każda godzina powyżej tego limitu będzie traktowana jako nadliczbowa i musi być opłacana zgodnie z zasadami ogólnymi.
Jednak transport drogowy jest specyficzną branżą, w której trudno jest zachować 8-godzinny dzień pracy. Dlatego obowiązuje tu najczęściej równoważny system czasu pracy. Oznacza to, że rozliczanie czasu pracy kierowców następuje w cyklach, które wynoszą maksymalnie 3-4 miesiące.
Jakie przerwy obowiązują kierowców?
To jednak nie jedyne obostrzenia w branży TLS. Prawo przewozowe zakłada również, że:
- dobowa przerwa dla kierowcy musi wynosić minimum 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku,
- przy 9-godzinnym dniu pracy kierowcy przysługuje prawo do 30-minutowej przerwy po 6 godzinach,
- przy czasie pracy powyżej 9 godzin przerwa po 6 godzinach rozszerza się do 45 minut,
- kierowca w każdym tygodniu musi mieć minimum 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku (włączając w to 11-godzinną przerwę dobową) – w wyjątkowych sytuacjach może być on skrócony do 24 h.
Warto pamiętać, że czas pracy to nie to samo co czas prowadzenia pojazdu. Tu restrykcje są jeszcze ostrzejsze. I tak:
- dzienny czas prowadzenia pojazdu nie może przekroczyć 9 h, a kierowca jest zobowiązany do 45-minutowej przerwy w jeździe po 4,5 h (można ją podzielić na dwie krótsze – 15- i 30-minutową, w tej kolejności),
- tygodniowy czas jazdy nie może przekroczyć 56 godzin ani 90 godzin w ciągu 2 następujących po sobie tygodniach.
Jak zatem widać, z uwagi na szeroki zakres wymagań związanych z rozliczaniem czasu pracy, a także dokumentacją, zarządzający firmami z branży TLS, a także sami kierowcy powinni przejść kompleksowe szkolenia. Niesprostanie wymogom formalnym może obciążyć przedsiębiorstwo poważnymi karami finansowymi.
Szkolenia czas pracy kierowców, szkolenia z czasu pracy kierowców
Oferta szkoleń z ewidencjonowania i rozliczania czasu pracy kierowców jest na szczęście dosyć rozwinięta. Szkolenia tego typu organizowane są powszechnie w dużych miastach, takich jak Warszawa, Wrocław, Poznań, Kraków, Katowice, Lublin, Białymstok czy też Gdańsk. Przeciętny kurs trwa 16h, czyli 2 dni robocze, a jego cena oscyluje od 400 do 2600 zł za osobę. Coraz więcej szkoleń dotyczących czasu pracy kierowców realizowanych jest również na platformach szkoleniowych online, co umożliwia wzięcie udziału w zajęciach bez względu na miejsce zamieszkania czy zatrudnienia. Dostępne są również podstawowe kursy e-learning, w których uczestnik przechodzi uprzednio nagrane materiały szkoleniowe. Kursy tego typu dają możliwość wyboru czasu, miejsca i tempa realizacji programu kursu. Co więcej, kursy online charakteryzują się również atrakcyjnymi cenami.
