ABC Finansów publicznych w praktyce - Kompendium aktualnych przepisów. Analiza aspektów prawnych, finansowych i organizacyjnych związanych z prowadzeniem public

I. Zasady funkcjonowania sektora finansów publicznych
1. Prawne podstawy funkcjonowania sektora finansów publicznych, ze szczególnym uwzględnieniem ustawy o finansach publicznych, ustawy Prawo zamówień publicznych oraz ustaw ustrojowych określających podstawy działania jednostek sektora finansów publicznych.
2. System nadzoru i kontroli nad funkcjonowaniem sektora finansów publicznych, z uwzględnieniem w szczególności podstaw i trybu działania regionalnych izb obrachunkowych (RIO), Najwyższej Izby Kontroli (NIK), urzędów kontroli skarbowej (UKS).
3. Zasady ogólne finansów publicznych:
- pojęcie sektora finansów publicznych oraz środków publicznych,
- funkcje finansów publicznych,
- formy organizacyjno-prawne jednostek sektora finansów publicznych,
- zasady gospodarki finansowej jednostek sektora finansów publicznych,
- środki publiczne w aspekcie zasad ich ujmowania w uchwałach budżetowych oraz planach finansowych jednostek sektora finansów publicznych,
- kryteria dokonywania wydatków, klasyfikacja wydatków,
- kontrola zarządcza w jednostce sektora finansów publicznych jako podstawowe narzędzie identyfikacji obszarów zagrożeń w zakresie gromadzenia i wydatkowania środków publicznych,
- przejawy zasady jawności finansów publicznych.
4. Jednostka samorządu terytorialnego jako szczególny beneficjent środków na realizację zadań publicznych - podstawy gospodarki finansowej, ze szczególnym uwzględnieniem:
- zgodnego z prawem określania przedmiotu uchwały budżetowej i planów finansowych jednostek sektora finansów publicznych,
- zasad wykonywania budżetu,
- zasad prawidłowego prowadzenia dokumentacji finansowej.
5. Przedmiot Działu IV Środki europejskie i inne środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, niepodlegające zwrotowi ustawy o finansach publicznych jako lex specialis w odniesieniu do ogólnych zasad dysponowania środkami publicznymi.
6. Sfera obowiązków kierownika jednostki sektora publicznego w kontekście prawidłowego funkcjonowania systemu finansowego. Skuteczny system kontroli finansowej w jednostce administracji publicznej na tle wzorca działania głównego księgowego (skarbnika) jednostki sektora finansów publicznych.
7. Kontrola zarządcza jako element skutecznego i efektywnego wykonywania zadań jednostki; budowa spójnego systemu monitorowania realizacji celów i zadań, praktyczne wykorzystanie standardów kontroli zarządczej.
8. Gospodarka finansowa jednostek samorządu terytorialnego w ustaleniach kontrolnych regionalnych izb obrachunkowych oraz Najwyższej Izby Kontroli - źródła i przyczyny stwierdzanych nieprawidłowości.

II. Prawo cywilne (zobowiązania) w jednostce sektora finansów publicznych.
1. Zdolność prawna, zdolność do czynności prawnych, zdolność sądowa jednostek sektora finansów publicznych. Prawne uwarunkowania dotyczące czynności prawnych jednostek sektora finansów publicznych.
2. Zasady zaciągania przez jednostki sektora finansów publicznych zobowiązań cywilnoprawnych w świetle regulacji ustawy o finansach publicznych.
3. Obligatoryjne i fakultatywne elementy umowy cywilnoprawnej, rodzaje i podział umów, budowa typowej umowy cywilnoprawnej występującej w powszechnym obrocie w sektorze usług publicznych.
4. Szczególne rodzaje umów zawieranych przez jednostki sektora finansów publicznych w obszarze publicznoprawnym (np. udzielenie oraz rozliczenie dotacji, ramowe wzory umów w sferze regulacji ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie).
5. Specyfika i prawne uwarunkowania umów zawieranych w sprawach zamówień publicznych.
6. Prawny obowiązek:
- ustalania przez jednostki sektora finansów publicznych przypadających im należności pieniężnych, w tym mających charakter cywilnoprawny,
- terminowego podejmowania w stosunku do zobowiązanych czynności zmierzających do wykonania zobowiązania,
i konsekwencje jego zaniechania.
7. Skutki niewykonania lub nieterminowego wykonania zobowiązania przez jednostkę sektora finansów publicznych.

III. Dyscyplina finansów publicznych
1. Finanse publiczne w świetle zasady działania organów władzy publicznej na podstawie i w granicach prawa. Rodzaje odpowiedzialności (pracownicza, dyscyplinarna, karna, karno-skarbowa) za naruszenie ustawowo określonych zasad gromadzenia i dysponowania środkami publicznymi.
2. Rola i znaczenie odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych w systemie ochrony finansów publicznych.
3. Zakres podmiotowy odpowiedzialności:
a) odpowiedzialność kierownika jednostki (art. 53 ufp),
b) odpowiedzialność pracownika, ze szczególnym uwzględnieniem przedmiotu:
- powierzenia obowiązków: przesłanki skutecznego powierzenia, powierzenie nieskuteczne (przykłady),
- odpowiedzialności kierownika przy powierzeniu obowiązków,
- odpowiedzialności głównego księgowego jako pracownika szczególnego rodzaju.
4. Charakterystyka czynów naruszających dyscyplinę finansów publicznych wraz ze wskazaniem typowych obszarów zagrożeń, identyfikowanych na podstawie orzecznictwa organów orzekających w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych, w tym w szczególności odnoszonych do art. 5 (należności jednostki samorządu terytorialnego), art. 11 (dokonanie wydatku bez upoważnienia lub z przekroczeniem zakresu upoważnienia), art. 15 (zaciągnięcie zobowiązania bez upoważnienia albo z przekroczeniem zakresu upoważnienia do zaciągania zobowiązań jednostki sektora finansów publicznych), art. 16 (kary, odsetki i grzywny), art. 18 (sprawozdawczość, inwentaryzacja).
5. Szczególne uwarunkowania odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych związane z wydatkowaniem środków publicznych w formie dotacji. Przykłady naruszenia dyscypliny finansów publicznych w świetle problematyki:
- przekazania dotacji z naruszeniem zasad lub trybu jej udzielania,
- nierozliczenia w terminie przekazanej dotacji,
- niedokonania w terminie zwrotu dotacji w należnej wysokości.
6. Zasady i charakterystyka postępowania w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych, w tym:
a) rola i znaczenie protokołu kontroli podmiotu uprawnionego do złożenia zawiadomienia o ujawnionych okolicznościach wskazujących na naruszenie dyscypliny finansów publicznych,
b) zakres zawiadomienia o ujawnionych okolicznościach wskazujących na naruszenie dyscypliny finansów publicznych.
7. Szczególne uwarunkowania wyłączenia oraz niedochodzenia odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (z przykładami), w tym art. 26 (tzw. kwota bagatelna) oraz art. 28 (znikomy stopień szkodliwości czynu dla finansów publicznych).
8. Kary za naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz ich wymiar, koszty postępowania, wpis do rejestru prowadzonego przez Główną Komisję Orzekającą.