Szef firmy, prezes zarządu, członkowie kadry zarządzającej – to właśnie osoby, które pełnią funkcje, z którymi utożsamiane jest przywództwo. Ale przecież samo uzyskanie określonego tytułu i stanowiska w hierarchii organizacji nie przekłada się na szacunek wśród podwładnych czy efektywne zarządzanie wykonywanymi przez nich zadaniami. Kim zatem jest prawdziwy lider i jakimi cechami powinien się wyróżniać? Oto, co warto wiedzieć na ten temat.
Czym jest przywództwo?
Przywództwo jest często, stereotypowo utożsamiane z funkcjami zarządczymi. Tymczasem w rzeczywistości, choć pojęcia te są ze sobą powiązane, są niejako dwiema stronami tego samego medalu. Przywództwo można bowiem zdefiniować jako umiejętność wywierania wpływu na innych w celu osiągania określonych celów. Nie chodzi zatem o proste przekazanie polecenia do wykonania i organizację pracy (to właśnie zadania z obszaru zarządzania – mające głównie charakter organizacyjny), a o wytworzenie takiej atmosfery, która zmotywuje podwładnych do podjęcia działania zgodnego z kierunkiem wytyczonym przez kierownictwo.Jak zatem widać, efektywne przywództwo (nazywane z angielskiego również leadership) wiąże się również bezpośrednio z kwestiami motywacji i jest jednym z czynników warunkujących sprawne funkcjonowanie organizacji.
Jakie są najważniejsze zadania lidera?
Jak pokazuje powyższa analiza, przywódca jest kimś więcej niż osobą kierującą pracą zespołu i wyznaczającą konkretne zadania do wykonania. Kluczowe zadania, jakie stoją przed liderem, to:- wyznaczanie nadrzędnego celu działania – a więc określenie przyczyny, dla której podejmowane są wszystkie zadania w firmie i wskazanie punktu docelowego, do jakiego organizacja (jako zespół) ma dotrzeć,
- dostarczanie inspiracji zespołowi – a zatem podejmowanie działań, które podniosą poziom zaangażowania, identyfikacji z organizacją oraz szeroko pojętej motywacji do pracy,
- budowanie zespołów – nie tylko od strony organizacyjnej, ale przede wszystkim psychologicznej. Dobry lider stara się wzmacniać relacje łączące pracowników tak, aby współpraca między nimi zacieśniała się z uwagi na dobre poznanie swoich mocnych i słabych stron oraz wysoki poziom wzajemnego zaufania;
- ukierunkowanie pracy członków zespołu – poprzez jasną i przejrzystą komunikację oraz dawanie dobrego przykładu swoją pracą,
- dbałość o dobrą atmosferę w zespole – poprzez zaspokajanie potrzeb grupy, umiejętne delegowanie zadań oraz tłumienie ewentualnych konfliktów.
Paradygmaty przywództwa dawniej i dziś
Style, w jakich funkcjonowało przywództwo na przestrzeni lat, dynamicznie się zmieniały. Dziś coraz częściej odchodzi się od sztywnej hierarchii i autorytarnego stylu zarządzania, w którym głównymi motywacjami pracowników do wykonywania powierzonych zadań są otrzymanie nagrody lub uniknięcie kary.Pierwsze zmiany do klasycznego paradygmatu zaczęto wprowadzać już w latach 70. XX wieku. W modelu nazywanym transakcyjnym brało się już pod uwagę „czynnik ludzki”, a więc emocje i odczucia członków zespołu oraz tworzenie odpowiedniego środowiska zarządzania.
Prawdziwa rewolucja rozpoczęła się jednak w drugiej połowie lat 80-tych ubiegłego stulecia. To wtedy pojawiły się dwa nowoczesne paradygmaty zarządzania, a więc:
- styl wizjonerski – zgodnie z tym paradygmatem lider jest źródłem inspiracji dla grupy, a źródłami zaangażowania są jego charyzma oraz wspólna, jasno wytyczona wizja działania organizacji. Przywódcą, który wpisywał się w ten paradygmat był np. twórca potęgi Apple, czyli Steve Jobs;
- styl organiczny – liderem jest osoba, która ma legitymację zespołu, którym dowodzi, a źródłem motywacji pracowników jest identyfikacja z wartościami i celami organizacji oraz chęć realizacji powierzonych zadań.
Mimo to, w każdej organizacji powinna być choć jedna osoba, której charyzma i zaangażowanie oraz umiejętności interpersonalne pozwalają efektywnie wpłynąć na motywację zespołu. Osoby pełniące funkcje menadżerskie powinny więc nieustannie wzmacniać umiejętności przywódcze, np. korzystając ze specjalistycznych szkoleń.
