AML to skrót od Anti Money Laundering (przeciwdziałanie praniu pieniędzy). Systemy tego typu obowiązują w niemalże wszystkich krajach świata, również w Polsce. Przepisy ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu dotyczą wielu przedsiębiorców, a mimo to nie wszyscy zdają sobie sprawę z ciążących na nich z tego powodu obowiązków. Wyjaśniamy, czym dokładnie jest AML i jakie przepisy z tej dziedziny trzeba znać. Jak poprzez profesjonalne szkolenia i kursy AML online i stacjonarne porzygotować się do spełnienia wymogów prawnych i wdrożyć procedury AML?
Czym jest pranie pieniędzy?
Tzw. pranie pieniędzy (potocznie: pranie brudnych pieniędzy) to poważny proceder przestępczy polegający na wprowadzaniu do legalnego obrotu środków pieniężnych lub innych aktywów pozyskanych na skutek nielegalnej działalności w sposób, który ma utrudnić ustalenie ich pochodzenia. Po raz pierwszy termin ten został użyty w związku z działalnością mafii Ala Capone, który prowadził nielegalną działalność pod przykrywką legalnych biznesów różnego typu. Z tym terminem wiążą się też pojęcia czystych, brudnych i szarych pieniędzy. Czyste pieniądze to te, które pozyskano zgodnie z prawem, np. w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą i odprowadzono od nich wszelkie podatki czy opłaty. Szare pieniądze związane są z tzw. szarą strefą – pochodzą z działalności legalnej, ale z nielegalnych transakcji mających na celu uniknięcie odprowadzania należnych podatków i opłat. Natomiast brudne pieniądze to takie, które zdobyto na skutek zorganizowanej działalności przestępczej lub też nielegalnej działalności gospodarczej. Warto pamiętać, że „czyste”, „brudne” czy „szare” również mogą być inne aktywa – np. papiery wartościowe, prawa majątkowe i nieruchomości.
Na czym polega przeciwdziałanie praniu pieniędzy?
Przeciwdziałanie praniu pieniędzy określane również skrótem AML to działania służące zabezpieczeniu systemu finansowego przed wykorzystaniem go do niecnych i przestępczych celów. Jego zasady regulują właściwe przepisy.
Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu zaczęła obowiązywać 13 lipca 2018 roku i powstała na podstawie dyrektyw europejskich. W myśl tego aktu prawnego instytucje finansowe, a także przedsiębiorcy spełniający określone warunki są tzw. instytucjami obowiązanymi, które muszą stosować względem swoich klientów określone środki bezpieczeństwa finansowego. Dotyczą one rozpoznawania ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu przy realizacji rozmaitych transakcji.
Instytucje obowiązane – kogo dotyczą obowiązki związane z AML?
Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu dokładnie określa, jakie podmioty są zaliczane do tzw. instytucji obowiązanych. Są to przede wszystkim:
- banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, instytucje pożyczkowe,
- biura usług płatniczych i agencje rozliczeniowe,
- przedsiębiorstwa prowadzące działalność w ramach rynków regulowanych,
- przedsiębiorstwa prowadzące kantory wymiany walut,
- agencje ubezpieczeniowe,
- pośrednicy nieruchomości,
- adwokaci, radcowie prawni,
- notariusze,
- doradcy podatkowi,
- biegli rewidenci,
- operatorzy pocztowi,
- przedsiębiorcy prowadzący działalność w zakresie gier losowych i hazardowych,
- przedsiębiorcy oferujący usługi wirtualnego biura.
Ponadto obowiązki związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy dotyczą wszystkich przedsiębiorców, którzy dokonują lub przyjmują transakcje w gotówce opiewające na kwotę co najmniej 10 000 euro. Oznacza to, że nawet jedna transakcja w tej kwocie może sprawić, że przedsiębiorca stanie się instytucją obowiązaną i będzie musiał wprowadzić w swojej organizacji wymagane przepisami prawa regulacje. Dlatego można stwierdzić, że w praktyce zapisy ustawy dotyczą każdej firmy. W związku z rosnącym znaczeniem zapobiegania praniu pieniędzy firmy powołują specjalne stanowiska zorientowane na wdrażanie polityki przeciwdziałania, czyli tzw. AML Officer. W wielu firmach tematyką tą zajmują się również Complinace Officer'owie (zobacz też szkolenia Complinace).
Implementacja założeń AML w firmie
Na przedsiębiorcach, których działalność kwalifikuje się do grupy instytucji obowiązanych, spoczywa konieczność wprowadzenia wewnętrznych regulacji i procedur wypełniających przepisy ustawy. Procedurę taką można otrzymać biorąc udział w szkoleniach, warsztatach i kursach z AML. Taka procedura musi określać:
- konkretne czynności, jakie przedsiębiorca podejmuje w celu ograniczenia ryzyka związanego z praniem pieniędzy oraz finansowaniem terroryzmu,
- warunki i zasady stosowania środków bezpieczeństwa finansowego,
- zasady rozpoznawania i oceny ryzyka (zobacz szkolenia z zarządzania ryzykiem),
- środki stosowane w związku z prowadzonymi stosunkami gospodarczymi lub transakcjami okazjonalnymi,
- zasady przechowywania i archiwizacji dokumentacji,
- zasady przekazywania danych o transakcjach Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej,
- zasady kontroli wewnętrznej (zobacz też audyt wewnętrzny) i nadzoru zgodności działalności przedsiębiorstwa z przepisami ustawy.
Instytucje obowiązane muszą przekazywać ponadto Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej informacje o tzw. transakcjach ponadprogowych, tj. takich, których równowartość przekracza wartość 15 tys. EUR i które są:
- transakcją gotówkową,
- transferem środków pieniężnych, z wyłączeniem pewnych wyjątków wskazanych w ustawie,
- transakcją kupna lub sprzedaży wartości dewizowych,
- czynnością notarialną, określoną w ustawie.
Szkolenia AML, kursy AML online, pranie pieniędzy szkolenia
Dlatego firmy muszą szkolić pracowników biorących udział w realizacji obowiązków ustawowych w zakresie AML. Często oznacza to konieczność przeszkolenia całego zespołu oraz powołania stanowiska AML Officer. Za niedostosowanie się do wymogów ustawy grążą srogie kary administracyjne oraz pieniężne o wysokości do miliona euro, a ponadto odpowiedzialność karna. Dlatego w zasadzie każdy przedsiębiorca powinien dostosować mechanizmy postępowania w swojej firmie do wymogów ustawy. Nierzadko warto skorzystać w tym przypadku z profesjonalnej pomocy. Na rynku dostępnych jest obecnie wiele szkoleń nakierowanych na tematykę AML. Coraz większe jest też zapotrzebowanie na specjalistów w tej dziedzinie, ponieważ większe organizacje tworzą odrębne działy zajmujące się przeciwdziałaniem praniu pieniędzy. Od czasu pandemii koronawirusa wiele szkoleń i kursów AML organizowanych jest online, w formule zdalnych zajęć na żywo, co znacząco zwiększa dostępność do specjalistycznej wiedzy i możliwości wdrożenia skutecznych procedów z zakresu AML i Compliance.
Podczas szkoleń z AML skierowanych do małych i średnich firm, takich jak biura rachunkowe, omawiane są kompletne procedury, do których wdrożenia zobowiązane są one na podstawie przepisów prawa. Dzięki temu dostosowanie się do wymogów prawnych jest wyjątkowo proste. Na rynku dostępne jest również szkolenie GIIF z AML, pod nazwą Kurs „Przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu”, które omawia podstawy tematyki AML.
